Ի սկզբանե, ինկվիզիցիայի նպատակը հետևյալն էր. Հերետիկոսությունն արմատախիլ անել: Եվ իբր ինկվիզիտորները այլ բան չէին ուզում: Այնուամենայնիվ, հերետիկոսությունն արմատախիլ անելու համար նրանց անհրաժեշտ էր արմատախիլ անել հերետիկոսներին: Եվ հերետիկոսներին արմատախիլ անելու համար անհրաժեշտ էր նաև արմատախիլ անել նրանց աջակիցներին և պաշտպաններին:
Դա կարելի էր անել, ըստ այդ ժամանակների եկեղեցու ուսմունքների, երկու եղանակով.
- ճշմարիտ հավատքին (կաթոլիկություն) դարձնել.
- այրել հերետիկոսների մարմինները մոխիր:
Ինկվիզիցիան օգտագործեց երկու մեթոդները: Հաճախ միաժամանակ:
Նախաքննություն
Այս ընթացակարգը սկսվեց անմիջապես այն բանից հետո, երբ անձին կասկածում էին հերետիկոսության մեջ, որը կարող էր հիմնված լինել ցանկացած դատապարտման վրա: Նախաքննությանը, բացի ինկվիզիտորից, միշտ ներկա էին մի քարտուղար և երկու վանական: Նրանց դերն էր վկայությունը վերահսկելը և ցուցմունքի ճիշտ գրանցումը ապահովելը:
Քննությունն ինքնին բաղկացած էր ընդամենը մեկ պարզ գործողությունից. Հրավիրված վկաները հարցաքննվել են չեղյալ հայտարարելու թեմայով ՝ պարզելու համար, արդյոք նրանք համաձայն են սրա հետ: Եվ եթե վկաներից գոնե մեկը հաստատեց իր համաձայնությունը, հերետիկոսության կասկածյալը ձերբակալվեց:
Հարցաքննություն և դատավարություն
Հարցաքննությունը, որը հիմնված էր բավականին դաժան խոշտանգումների կիրառման վրա (դարակ, «իսպանական կոշիկ», ջրի խոշտանգում և այլն), ուղղված էր միայն մեկ նպատակի ՝ խոստովանության: Եվ եթե մարդը չդիմացավ և խոստովանեց գոնե իրեն հերքված հերետիկոսություններից մեկը, ապա նա ինքնաբերաբար դարձավ մեղավոր մնացած բոլորի համար:
Եվ բացի այդ, հերետիկոսը խոստովանությունից հետո այլևս չէր կարող իրեն պաշտպանել. Կարծում էին, որ իր հանցանքն ապացուցված է: Դրանից հետո ինկվիզիտորներին հետաքրքրում էր միայն մի բան. Արդյո՞ք մեղադրյալը ցանկանում էր հրաժարվել հերետիկոսությունից: Եթե նա համաձայն էր, ապաշխարության պարտադրումից հետո եկեղեցին հաշտվեց նրա հետ: Եթե նա մերժում էր, նրան հեռացնում էին եկեղեցուց:
Եվ երկու դեպքում էլ հերետիկոսը փոխանցվեց աշխարհիկ դատարանին `վճռի պատճենի և հետևյալ արտահայտության հետևյալ կերպ.« Թող պատժվի ըստ իր անապատների », ինչը, ըստ էության, նշանակում էր մահ:
Ավտո-դա-ֆե
Իրավիճակի այս իրավիճակում աշխարհիկ դատարանը միայն ֆորմալ բնույթ էր կրում, որից հետո հերետիկոսին ուղարկեցին ցցի: Ինկվիզիտորները, որպես եկեղեցու սպասավորներ, իրենք չէին կարող դատապարտել մահվան, և այդ տխուր պարտականությունը հանձնեցին աշխարհիկ իշխանություններին:
Մեղադրյալը, եթե հրաժարվում էր հերետիկոսությունից, ստանում էր վերջին ողորմությունը. Դահիճը խեղդամահ արեց նրան հատուկ պարանով, նախքան կրակը բռնկելը: Նա, ով պնդում էր հերետիկոսությունը, ողջ-ողջ այրվեց:
